Bir yerde uzun çalışma üzerine alternatif yazı

Size flipped anlatayım mı? Ters yüz gidelim; önce gerçek vakalar, sonra onlardan sonuç çıkarma.

Birçok kişi, çaresizlikten bir yerde uzun zamanlar çalışır. Dışarısı soğuk, belirsiz. Daha kötüsü de olabilir. Ya pişman olursa? Hem burada ona git diyen yok. Kişilik özellikleri, ailesinden gördüğü, ağırlaştırıcı sebep. Standart krizler, mücbir sebep.

Kamu (birkaç yıl öncesine kadar), çok uluslular, belli kurumsal yerler ve bazı sektörler bir koza kültürü yaratmıştır. Bir tür yeşil reçeteli etki. Orpheus’un kırmızı hapını verirler. Oradakiler çıkamaz.

Bir yerde uzun kalmanın anlatması zor bir nedeni daha var: İstemeden zamanın geçivermesi. Gıdım gıdım ertelemek. Hep şöyle derler; bitti, yeter, gitmez böyle, şu zamanın sonunda gidiyorum. Sonra hep farklı (ki o bağlamda doğrudur), geçici olarak vazgeçme nedenleri çıkar. Yeni tarih hedefi konur. Sonra bir bakılır ki on yıllar geçivermiş.

Fazla meşguliyet, aşırı tempo, narkoz öncesi sakinleştiriciyle aynı etkiyi yapar. Uyanıksınızdır ama hiçbir şey umurunuzda değildir. Değil yıllar, o anda akşamı getirmek önemlidir. Böyle böyle zaman akar.

Herkesin hesabı kitabı olur. Menfaat denklemleri vardır. Kişisel kalma nedenleri, kurumun manipüle edebileceğinin çok daha derininde, kılcalların içindedir. Hesaplamışlar, dip satırda öyle çıkmıştır. Dışarıdan anlayamazsınız. Bilerek ve isteyerek devam ediyorlardır. Onlar için, o anda en uygunu budur da ondan. En bilinen örneği, üst pozisyonların çıkmazıdır; oralarda kımıldama şansı çok azdır.

Nesli tükenmiş bir türün tek tük örnekleri hâlâ var: Homo Fidelis (Latince sadakat demek). Buna tencere-kapak semptomu da diyebilirsiniz. Birisi vardır kaderinizi bağladığınız; o nereye, siz oraya. Kurum değil, o kişi önemlidir. O kalırsa, kalınır.

Sonuç…

Bir yerde uzun çalışmanın nedenleri ancak bulanık mantıkla (fuzzy logic) açıklanır. Bir tür bugünkü yapay zeka algoritması; sürekli değişir, öğrenir, karar verir. Yani kalan tarafından dahi baştan öngörülebilir bir şey değildir.

Genellenemez. Onun için çalışanları elde tutma planları kişisel nedenlerin yanında çok kaba kalır. Körlemesine, radarsız ağ atmaya benzer.

Hep uzun göç yürüyüşleri aklıma gelir. Kim bilir kimler ulaşacaktır?