Ethic > Ethos>Custom, habit > Gelenek, alışkanlık> Çoğul olursa ‘manners’ > Tavır, tarz > Zaman içinde: Kişisel davranış ilkesi> Kişisel ahlak ilkeleri
Evrimi gördünüz mü? Sırasıyla: Bir davranış biçimini benimsiyorsunuz, sonra o kişisel standardınız oluyor, sonra o standart sizin ahlak anlayışınız olarak algılanıyor, sonra birçok kişi böyle yapmaya başladığında ortak bir davranış standartı oluyor, sonra -başına kişisel ibaresi koymazsanız- bunun adına tüm zamanlar için geçerli ahlak ilkeleri diyorlar.
Onun için İngilizcede öyle zart diye ethic denmez. Başına genellikle ‘personal’ konur ve çoğul yapılır. Yani ‘personal ethics’ kendi ahlak ilkelerinizdir. Keyfiniz bilir. Başkalarına uymasa da size göre onlar ahlaktır.
Mesela Özal ‘Benim memurum işini bilir’ demişti. Bu, resmen küçük rüşvetlere göz yumulabilir demekti. Ya da ‘Anayasa bir defa delinmekle bir şey olmaz’ demişti. Bu da, kendince pratiklik, iş bitiricilik demekti. Beğenin veya beğenmeyin, işte size ‘personal ethics’. Evrensel etik anlayışına uymasa da dert değil. Gene de adı etik.
Bir dönem hukukta vize sorusu olarak ‘avukat olarak kişisel etiklerinizden örnek verin’ demiştim. Birisi, özel hayatıma tecavüz ettirtmem demişti. Birisi, aklım yatmazsa ve değerlerime ters düşerse o işi almam demişti. Onlar 100’le geçmişti. Etiklerini beğendiğimden değil, etikleri tam anladıklarından.
Şimdi gelelim politikaya.
Politic > Polis kökünden: Kent devlet >Politikos: Kent devlette yaşayan yurttaşlara ait > Birbirinden tamamen farklı kent devletlerin günlük yaşam kuralları > Birim yapıların yazılı olan/olmayan yönetim kuralları
Mesela bir kurumun İK politikaları içinde ‘Ast-üst aynı birimde evli olamazlar’ diye bir kural olabilir. ‘Farklı birimlerde de olsalar, bu birimlerden birisi İK olamaz’ diye bir kural olabilir. ‘Tüm işten çıkarmaların gerekçesi açıkça duyurulur’ diye bir kural olabilir. ‘İşe almalarda yüksek lisans ve doktora otomatikman bir kademe üst unvana hak kazandırır’ diye bir kural olabilir. Bunlar o kurumun politikalarıdır. Karışmayın. Beğenirsiniz, beğenmezsiniz o ayrııı. Böyle istiyorlarsa sürdürürler, birgün canları isterse politikalarını değiştirirler.
Politikalar değerlidir çünkü belirlilik sağlar. Belirlilik de güven sağlar.
Niye bu ikiliyi birlikte anlattım, çünkü benziyorlar, karışıyor. Kişisel etikleriniz veya kişisel politikalarınız olabilir; Aynı kapıya çıkar. Ama kurumsal etikler ve politikalar denince biraz daha ayırt edilir olur.
Oldu?
